Tết không chỉ là dịp để chào đón một năm mới mà còn là thời khắc tôn vinh những giá trị truyền thống tốt đẹp của dân tộc. Trong không khí ấm áp của sự sum họp gia đình, những món ăn truyền thống ngày Tết không chỉ đem lại niềm vui mà còn thể hiện những nét đẹp văn hóa ẩm thực độc đáo của đất nước. Tuy nhiên, trong những ngày này, nhiều người thường mắc phải những sai lầm không đáng có trong chế độ ăn uống, từ việc ăn quá mức đến lựa chọn thực phẩm không cân đối, gây ảnh hưởng không nhỏ đến sức khỏe.
Bài viết này sẽ đi sâu vào việc phân tích những sai lầm phổ biến này, đồng thời đề xuất các giải pháp nhằm duy trì một lối sống lành mạnh trong dịp Tết, giúp mỗi người không chỉ tận hưởng trọn vẹn không khí lễ hội mà còn giữ gìn sức khỏe cho bản thân và gia đình.
Bữa ăn mất cân đối là sai lầm đầu tiên trong chế độ ăn
Một bữa ăn cân đối sẽ cần đảm bảo cân bằng 4 nhóm thực phẩm: Chất đạm (các loại thịt, thủy – hải sản, trứng, đậu phụ,…), chất béo (dầu ăn, chất béo trong thịt động vật,…), chất bột đường (cơm, bánh mì, bún, phở,…), nhóm vitamin, khoáng chất và chất xơ (chủ yếu trong rau củ quả).
Nhưng bạn có thể dễ dàng nhận thấy, mâm cơm ngày Tết đang không đảm bảo được sự cân đối này. Một mâm cỗ Tết truyền thống ở ba miền dù khác nhau nhưng đều có điểm chung là thường có nhiều các món giàu chất bột đường như bánh chưng, bánh tét, xôi, nước ngọt,…cũng các món giàu đạm và chất béo như thịt nướng, gà luộc, thịt đông, thịt kho tàu, thịt kho hột vịt,… Ngược lại, lượng rau củ quả cung cấp vitamin, khoáng chất và chất xơ lại khá khiêm tốn trong mâm cơm.
Việc quá mất cân đối giữa các nhóm chất gây ảnh hưởng lớn đến cân nặng và sức khỏe tổng thể nói chung, làm tăng nguy cơ mắc các bệnh như đái tháo đường, tăng huyết áp, rối loạn mỡ máu, bệnh thận,…Đặc biệt, đối với những nhóm người có bệnh lý thì điều này có thể càng làm nặng thêm tình trạng bệnh. Một vấn đề nữa do sự mất cân đối gây ra đó là các vấn đề về tiêu hóa như tình trạng đầy hơi, khó tiêu, táo bón hoặc tiêu chảy,…thường xuyên xảy ra.
Tiêu thụ quá nhiều năng lượng
Một thực trạng nữa của những ngày Tết đó là chúng ta thường không để ý đến lượng ăn trong những ngày này. Điều này vô hình chung khiến chúng ta bị ăn quá nhiều so với thường ngày và so với nhu cầu khuyến nghị.
Nhìn chung thì các món ăn ngày Tết rất giàu năng lượng. Ví dụ, theo bảng thành thực phẩm Việt Nam năm 2016, 100g bánh chưng có 181 kcal. Như vậy, một chiếc bánh chưng vuông cỡ vừa nặng khoảng 750g (chưa tính lá dong, lạt buộc) chứa khoảng 1357.5 Kcal. Một miếng bánh góc phần 8 (1 chiếc bánh cắt làm 8 phần bằng nhau) sẽ có khoảng 170 Kcal, tương đương một lưng bát cơm. Các món ăn khác giàu đạm, chất béo cũng cung cấp một lượng calo lớn nếu bạn không kiểm soát lượng ăn của mình.
Ngoài đồ ăn trong các bữa chính, một thói quen nữa khiến cho tổng năng lượng tiêu thụ tăng lên đó là việc uống nước ngọt, ăn bánh mứt khi đi chúc Tết họ hàng, bạn bè, thầy cô. Những loại thực phẩm này chứa rất nhiền đường đơn, mang năng lượng rỗng. Rượu bia trong những bữa tiệc, bữa nhậu cũng góp phần không nhỏ vào tổng năng lượng một ngày của bạn.
Giờ giấc ăn uống và sinh hoạt không điều độ
Tết đến, chúng ta thường có tâm lý đây là thời gian để nghỉ ngơi sau một năm làm việc vất vả. Do đó, giờ giấc sinh hoạt hàng ngày của chúng bị đảo lộn khá nhiều, kéo theo đó là giờ ăn các bữa cũng bị xáo trộn. Mọi người thường thức dậy khá muộn vào những ngày Tết. Sau đó là hoạt động chuẩn bị mâm cơm cúng tổ tiên và thường bữa ăn đầu tiên trong ngày thường vào khoảng 9 – 10 giờ sáng. Do ăn quá gần trưa nên phần đa mọi người sẽ bỏ qua bữa trưa và chỉ ăn khi cảm thấy đói vào ngang chiều.
Bên cạnh đó, khi đi chúc Tết, bạn có thể bất chợt được mời uống một vài ly, ăn một vài món ăn hoặc đơn giản là nhấm nháp bánh kẹo, mứt Tết. Điều này khiến bạn không có cảm giác đói và khi đến bữa sẽ không muốn ăn. Một vấn đề nữa, đặc biệt là ở các bạn trẻ, đó là việc thức đêm muộn để tham gia các cuộc vui hoặc xem phim. Thức đêm sẽ khiến bạn có xu hướng ăn đêm nhiều hơn, kéo theo một loạt nguy cơ sức khỏe.
Nấu nhiều món với số lượng quá nhiều
Mâm cơm ngày Tết thường có rất nhiều món, lượng mỗi món cũng khá nhiều nên việc không ăn hết đồ ăn trong bữa, trong ngày là việc rất phổ biến. Đồ ăn còn sẽ được giữ lại cho bữa sau. Mặc dù ngày nay điều kiện bảo quản thực phẩm trong tủ lạnh đã tốt hơn nhưng việc liên tục ăn lại đồ ăn cũ, tủ lạnh chứa rất nhiều đồ ăn nhiều loại bao gồm cả thực phẩm đã nấu chín và đồ tươi sống sẽ khiến đồ ăn dễ bị nhiễm khuẩn. Khi ăn những thức ăn này khiến bạn tăng nguy cơ bị rối loạn tiêu hóa, ngộ độc thực phẩm, nhất là những người có vấn đề về tiêu hóa như viêm loét dạ dày, viêm ruột,…
Tích trữ nhiều thực phẩm trong thời gian dài
Thông thường, kỳ nghỉ lễ sẽ kéo dài khoảng 7 ngày. Vào những ngày cuối năm, mọi người thường đi chợ Tết để chuẩn bị thực phẩm dùng cho những ngày nghỉ sau đó, khi mà các khu chợ, siêu thị đóng cửa nghỉ Tết. Phần nhiều mọi người có xu hướng tích trữ nhiều thực phẩm trong những ngày Tết, thậm chí là đủ cho cả sau Tết vài ngày. Tuy nhiên, thói quen này được các chuyên gia dinh dưỡng khuyến cáo là không nên.
Việc tích trữ quá nhiều sẽ khiến chất lượng thực phẩm giảm sút, không còn tươi ngon và mất đi một lượng các chất dinh dưỡng nhất định. Không chỉ vậy, nếu không biết cách bảo quản hợp lý thì thực phẩm còn bị hư hỏng, ôi thiu, gây lãng phí, khi ăn vào dễ gây ra các vấn đề về sức khỏe đường tiêu hóa, thậm chí là ngộ độc.
Tích trữ quá nhiều thực phẩm không cần thiết còn khiến bạn và những người thân trong gia đình có xu hướng ‘ăn cố’ cho hết, gây vượt quá nhu cầu khuyến nghị. Ngày nay, các phiên chợ đầu năm mới thường mở khá sớm, phục vụ cho việc mua bán thực phẩm của người dân. Do đó, việc tích trữ nhiều thực phẩm là không cần thiết. Bạn có thể dự trữ thực phẩm cho một đến ba ngày đầu năm là phù hợp.
Tết đến xuân về là dịp gia đình sum họp, cùng nhau thưởng thức mâm cơm truyền thống với rất nhiều món ăn ngon. Tuy nhiên, chúng ta cũng vẫn cần chú ý đến chế độ ăn cân đối, điều độ để đảm bảo một sức khỏe tốt, đặc biệt những người có bệnh lý, tránh làm cho tình trạng bệnh nặng hơn. Hãy thực hiện tốt lời khuyên này để có thể tận hưởng trọn vẹn niềm vui ngày xuân bên những người thân yêu của bạn.
Bài viết liên quan: Những “thủ phạm” gây tăng cân thường gặp trong dịp Tết
