Suy thận là biến chứng phức tạp, thường gặp ở bệnh nhân mắc đái tháo đường. Một chế độ ăn lành mạnh, giới hạn một số chất dinh dưỡng đặc thù với từng bệnh lý sẽ giúp người bệnh kiểm soát được tình trạng bệnh đái tháo đường cũng như làm chậm diễn tiến nặng của bệnh lý suy thận. Bài viết này sẽ giúp người mắc cả 2 bệnh lý trên nắm được những nguyên tắc khi lựa chọn thực phẩm trong các bữa ăn hằng ngày!
1. Vì sao bệnh nhân mắc đái tháo đường có nguy cơ cao sẽ mắc suy thận?
Một trong những chức năng chính của thận là lọc bỏ các loại chất thải ra ngoài, qua nước tiểu. Những người mắc bệnh đái tháo đường tuýp 2 có thể có lượng đường trong máu cao hơn, dẫn đến thận phải hoạt động nhiều hơn để lọc máu. Dần dần, thận có thể bắt đầu bị rò rỉ và các protein sẽ bị mất đi qua nước tiểu. Điều này có thể khiến thận mất khả năng lọc, dẫn đến các chất thải tích tụ trong máu. Cuối cùng sẽ có thể dẫn đến suy thận, hay còn được gọi là biến chứng suy thận do đái tháo đường.
Đây là một biến chứng tiềm ẩn, phức tạp của bệnh đái tháo đường. Tỷ lệ bệnh nhân mắc suy thận trên nền đái tháo đường là khá cao, trung bình cứ 3 người lớn mắc đái tháo đường (cả tuýp 1 và 2) sẽ có 1 người mắc bệnh thận mạn.
2. Sự khác biệt giữa chế độ ăn của bệnh lý đái tháo đường và suy thận
Đái tháo đường và bệnh thận mạn đều là những bệnh lý cần điều chỉnh chế độ ăn để đạt hiệu quả điều trị bệnh. Trong khi bệnh đái tháo đường đòi hỏi bệnh nhân cần kiểm soát lượng chất bột đường nạp vào cơ thể thì người mắc bệnh thận mạn lại cần phải kiểm soát lượng đạm, cũng như các khoáng chất như kali, natri, photpho trong chế độ ăn. Sự phức tạp trong chế độ ăn đặc trưng của 2 bệnh lý này đã phần nào tạo nên những khó khăn trong việc lựa chọn thực phẩm của người bệnh.
3. Chế độ ăn dành cho người mắc đái tháo đường – suy thận
Người mắc suy thận và đái tháo đường nên ăn những thực phẩm vừa giúp điều chỉnh lượng đường trong máu và hạn chế lượng chất thải, dịch mà thận cần xử lý.
3.1. Nhóm chất bột đường
Ưu tiên sử dụng các loại ngũ cốc và sản phẩm từ ngũ cốc có hàm lượng đạm thấp (khoai sọ, khoai lang, sắn, miến, bột sắn…) làm nguồn cung cấp chất bột đường chính trong chế độ ăn. Vẫn có thể sử dụng xen kẽ cơm trắng, cơm gạo lứt hay khoai lang, khoai tây; tuy nhiên các loại thực phẩm này chỉ nên chiếm tỷ lệ nhỏ so với miến.
Hạn chế ăn các sản phẩm chứa nhiều đường đơn như các món bánh ngọt, kẹo, kem, nước ngọt…
3.2. Nhóm chất đạm
Một người mắc bệnh thận cũng nên cân nhắc việc chỉ ăn một lượng protein vừa phải, do đó cần ưu tiên lựa chọn nguồn chất đạm có giá trị sinh học cao, có trong các loại thực phẩm như: trứng, hải sản, thịt gia cầm và cá…
3.3. Nhóm chất béo
Người mắc đồng thời cả 2 bệnh lý đái tháo đường và suy thận cần đảm bảo nạp đủ nhu cầu năng lượng thông qua một chế độ ăn cân bằng các nhóm chất dinh dưỡng để phòng ngừa tình trạng suy dinh dưỡng. Do đó, cần đảm bảo nạp đủ lượng chất béo cần thiết để cung cấp năng lượng cho cơ thể. Ưu tiên sử dụng các loại thực phẩm giàu chất béo tốt (chất béo không bão hòa), có thể kể đến như:
- Dầu thực vật: sử dụng dầu thực vật trong chế biến món ăn để đảm bảo cung cấp đủ năng lượng cho cơ thể.
- Các loại cá biển cũng là một nguồn cung cấp chất béo tốt cho cơ thể.
- Các loại hạt tuy thuộc nhóm thực phẩm giàu chất béo tốt, nhưng cần cẩn thận trước khi ăn do trong các loại hạt cũng giàu phốt-pho (loại vi chất dinh dưỡng mà người mắc bệnh thận mạn cần kiểm soát trong khẩu phần ăn).
3.4. Nhóm vitamin và khoáng chất
Ăn đa dạng các loại rau củ và trái cây, tuy nhiên nên lưu ý hạn chế ăn các loại rau củ quả giàu đạm hoặc kali như:
- Nhóm rau củ quả giàu đạm: đậu cô ve, đậu đũa, đậu Hà Lan, giá đỗ, cà rốt, các loại rau lá màu xanh đậm, chuối, bơ, sầu riêng, các loại trái cây sấy khô (chuối khô, nhãn khô, nho khô, mít khô)
- Nhóm rau củ quả giàu kali: các loại rau lá màu xanh đậm, su hào, đậu bắp, ngó sen, bí ngô, cà chua, chuối, quả bơ, các loại trái cây sấy khô
Ưu tiên các loại rau củ quả ít đạm và kali như:
- Bầu, bí, dưa leo, mướp, su su, bắp cải, cà tím, hành tây
- Mận (gioi), dứa, lê, táo tây, cam, quýt, nho
Hạn chế các loại thực phẩm giàu phốt-pho như nội tạng động vật, lòng đỏ trứng, phô mai, cua, các loại hạt, đậu, bột cacao…
Hạn chế sử dụng các loại thực phẩm đóng hộp, nêm nếm gia vị hợp lý để kiểm soát lượng muối nạp vào cơ thể.
Một chế độ ăn uống lành mạnh, phù hợp với đặc điểm của tình trạng bệnh lý đái tháo đường và suy thận mạn sẽ giúp người bệnh cải thiện tình trạng bệnh cũng như làm chậm diễn tiến nặng của bệnh. Một vài lưu ý nhỏ trên đây sẽ giúp bạn không còn phải đau đầu trong lựa chọn, chế biến các món ăn phù hợp với tình trạng bệnh của mình rồi đó!
Nguồn tham khảo:
- What foods should a person with kidney disease and diabetes limit? (medicalnewstoday.com)
- What is the link between type 2 diabetes and kidney disease? (medicalnewstoday.com)
DOC VIỆT NAM GIỚI THIỆU CÁC BÀI VIẾT HỮU ÍCH CHO BẠN
Ảnh hưởng của bệnh đái tháo đường đến hệ tiêu hóa
Cách thực hiện chế độ ăn kiêng thân thiện cho người bệnh đái tháo đường
Các yếu tố nguy cơ bệnh đái tháo đường và cách phòng tránh
